Kάλλιο ποτέ παρά αργά
Eρώτηση: Tο παράγγειλα καινούργιο και ακριβό. Mε την προϋπόθεση όμως ότι θα ήταν στα
χέρια μου στις 10/10/1993. Διευκρίνισα στον έμπορο ότι μετά δεν το ήθελα και θα το
ακύρωνα. Έδωσα και 100.000 προκαταβολή. Tο αυτοκίνητο ήρθε στις 25/10/1993 μετά από χίλια
ψέματα και δικαιολογίες για την καθυστέρηση (έρχεται, θα ?ρθει σήμερα, αύριο κτλ.). Zητώ
την προκαταβολή μου πίσω και δε μου τη δίνει. Δικαιώνομαι νομικά;
Aπάντηση: Mε το παραπάνω.
Σύμφωνα με το άρθρο 341 του Aστικού Kώδικα, εφόσον για την εκπλήρωση της παροχής του
οφειλέτη (του εμπόρου εν προκειμένω) συμφωνήθηκε ορισμένη ημέρα (δήλη ημέρα, όπως τη λέμε
στα νομικά), ο οφειλέτης γίνεται υπερήμερος (θεωρείται, δηλαδή, ότι έχει «σπάσει» τη
συμφωνία) απλώς και μόνο, επειδή παρήλθε η ημέρα αυτή, χωρίς να χρειάζεται καν να τον
ειδοποιήσουμε, να διαμαρτυρηθούμε ή να τον ενοχλήσουμε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο.
Eννοείται ότι, όταν λέμε ότι συμφωνήθηκε ορισμένη ημέρα, σημαίνει όχι απλά ότι γράψαμε
στην παραγγελία μία ενδεικτική ημερομηνία παράδοσης, όπως συνήθως συμβαίνει, αλλά ότι
ρητά συμφωνήσαμε και επιμείναμε στην ακριβόχρονη εκπλήρωση της παροχής του εμπόρου και
την παράδοση του αυτοκινήτου μέχρι το πολύ τη συγκεκριμένη ημέρα, προϋπόθεση που στην
περίπτωσή μας συντρέχει. H συμφωνία ακριβόχρονης παράδοσης του αυτοκινήτου μπορεί να
αποδειχθεί και με μάρτυρες, θα πρέπει πάντως να αποδειχθεί, για να δικαιωθείτε.
Σύμφωνα με το άρθρο 343 του Aστικού Kώδικα, αν εξαιτίας της υπερημερίας του εμπόρου δεν
έχετε πια συμφέρον στην εκπλήρωση της παροχής του, ήταν νόμιμο δικαίωμά σας μέσα σε
εύλογη προθεσμία, αφότου σας προσέφερε τελικά το αυτοκίνητο, να του δηλώσετε ότι
αποκρούετε την παροχή του. Eν προκειμένω όχι μόνο το πράξατε (όπως βλέπετε ο νόμος δεν
κάνει τίποτε άλλο από το να εκφράζει τη λογική του συνετού ανθρώπου), αλλά δε χρειαζόταν
καν να το κάνετε, αφού από την αρχή είχατε δηλώσει, όπως εκθέτετε, ότι το αυτοκίνητο μετά
τις 10/10/1993 δε το θέλατε. Kαλώς, επομένως, και νόμιμα αποκρούετε την παραλαβή του.
Όσον αφορά τις 100.000 σας ασφαλώς και δικαιούσθε να τις πάρετε πίσω και μάλιστα με τόκο
υπερημερίας. Tο θέμα όμως είναι μήπως δικαιούσθε να τις πάρετε στο διπλάσιο.
Aν είχε συμφωνηθεί ρητά ότι αυτές δόθηκαν ως προκαταβολή και μόνον, τότε δικαιούσθε να
σας επιστραφούν οι εκατό χιλιάδες με τον τόκο τους.
Aν όμως το ποσό αυτό είχε δοθεί σαν καπάρο, δηλαδή σαν αρραβώνας, τότε σύμφωνα με το
άρθρο 403 του Aστικού Kώδικα ο έμπορος είναι υποχρεωμένος να σας αποδώσει το «καπάρο» στο
διπλάσιο, δηλαδή 200.000 δραχμές.
Aυτό επειδή η έννοια του αρραβώνα συνίσταται ακριβώς στο να δίδεται κάτι που να πιέζει
και τα δύο μέρη να εκτελέσουν σωστά τη σύμβαση, ώστε σύμφωνα με το παραπάνω άρθρο, αν η
αγοραπωλησία δεν εκτελεστεί και φταίει αυτός που έδωσε τον αρραβώνα, τον χάνει.
Aν φταίει αυτός που τον έλαβε, τον επιστρέφει στο διπλάσιο.
Aν απλώς δώσατε τα χρήματα, χωρίς να ορίσετε συγκεκριμένα, αν πρόκειται για προκαταβολή ή
καπάρο, τότε θα πρέπει να εξετάσουμε τι ήταν. H επιστήμη έχει (σωστά κατά τη γνώμη μας)
καταλήξει ότι ασφαλές κριτήριο που μας επιτρέπει να ερμηνεύσουμε περί τίνος πρόκειται
είναι το ύψος του ποσού που δόθηκε στην αρχή σε σχέση με το συνολικό τίμημα της
αγοραπωλησίας, ώστε να διαπιστωθεί τι σκοπό εξυπηρετούσαν τα χρήματα αυτά. Έτσι, αν
είχατε δώσει ένα μεγάλο ποσόν, που να αντιπροσώπευε ένα σημαντικό μέρος της αξίας του
αυτοκινήτου, αμέσως θα καταλάβαινε κανείς ότι πρόκειται για προκαταβολή που εξυπηρετεί
τον έμπορο στην αγορά του αυτοκινήτου από το εργοστάσιο, στον εκτελωνισμό κτλ.
Tο πολύ μικρό ποσόν όμως των 100.000 που δώσατε εσείς, είναι προφανές ότι δεν μπορεί να
εξυπηρετήσει τη λειτουργία αυτή και ότι σας ζητήθηκε απλώς και μόνον, για να πεισθεί ο
έμπορος ότι είσθε «σοβαροί», ότι δηλαδή πραγματικά προτίθεσθε να αγοράσετε το αυτοκίνητο,
(το πως εξασφαλίζεσθε εσείς, ότι ο εκάστοτε έμπορος είναι σοβαρός είναι ένα άλλο θέμα,
όπως έδειξε η υπόθεση Pούσση), αφού αν δεν το παίρνατε θα χάνατε τις εκατό χιλιάδες, που
επομένως είναι αρραβώνας, άρα σας οφείλονται διπλάσιες.
Kατά τη γνώμη των υπογραφόντων, ενόψει του συγκεκριμένου ύψους του ποσού σε σχέση με την
αξία του αυτοκινήτου, πρόκειται για αρραβώνα, ακόμη και αν στην παραγγελία αναφέρεται ως
προκαταβολή, εφόσον δε σας διευκρινίσθηκε ρητά ότι δεν είναι καπάρο.
Aυτά όσον αφορά τις 100.000 σας. Δεν είναι όμως μόνον αυτές, μονές ή διπλές, που κάνει να
παίρνετε. Σύμφωνα με το άρθρο 343 του Aστικού Kώδικα δικαιούσθε να ζητήσετε και
αποζημίωση, δηλαδή την κάλυψη οποιασδήποτε ζημιάς υποστήκατε εξαιτίας της ασυνέπειας του
εμπόρου.
H αποζημίωση αυτή σύμφωνα με το άρθρο 298 του Aστικού Kώδικα μπορεί να συνίσταται σε ό,τι
επιβαρυνθήκατε (παραδείγματος χάριν στη διαφορά της τιμής ενός αυτοκινήτου που
αναγκασθήκατε να αγοράσετε όσο-όσο, για να το έχετε στις 10/10/1993, στο μίσθωμα της
λιμουζίνας που νοικιάσατε, για να μεταφέρετε τη νύφη την ημέρα εκείνη κτλ.).
Συμπεριλαμβάνεται όμως στην αποζημίωση και ό,τι με βεβαιότητα κατά τη συνήθη πορεία των
πραγμάτων θα κερδίζατε, αν είχατε το αυτοκίνητο στην ώρα του, και δεν κερδίσατε, επειδή
δεν το είχατε. Aν, ας πούμε, είχατε συμφωνήσει να πωλήσετε το αυτοκίνητο την άλλη ημέρα
ακριβότερα και εξαιτίας της καθυστέρησης σας έφυγε ο αγοραστής, τότε δικαιούσθε να
ζητήσετε τη διαφορά.
Aναφορικά, τέλος, με τα ψέματα που σας είπε ο έμπορος, αν αυτά ήταν ψεύτικες υποσχέσεις
για το μέλλον («θα φέρω το αυτοκίνητο» κτλ.), απλώς κακώς τον πιστέψατε. Aν όμως σας
παράστησε εν γνώσει του ψεύτικα γεγονότα (πράγματα που υποτίθεται ότι έχουν ήδη συμβεί)
σαν αηθινά, αν π.χ. σας είπε ότι έχει ήδη το αυτοκίνητο στα χέρια του, για να σας το
παραδώσει και δεν το είχε, τότε σας έχει επιπρόσθετα εξαπατήσει και ανεξάρτητα από
οποιεσδήποτε ποινικές ευθύνες που έχει, αν τον μηνύσετε σχετικά, τοτε σας οφείλει σύμφωνα
με το άρθρο 299 του Aστικού Kώδικα και χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη και την
προσβολή της προσωπικότητάς σας που υποστήκατε εξαιτίας της συμπεριφοράς του.
Πολλή φασαρία για 100.000, θα μας πείτε. Eπειδή το ίδιο μπορεί να πει και ο Δικαστής,
εστέ μετριοπαθείς και ειλικρινείς στις απαιτήσεις σας.
Hθικό δίδαγμα και ευχή για τον καινούργιο χρόνο: ¶παξ και ο λόγος για αρραβώνες, προσοχή
στις προγαμιαίες σχέσεις με τους εμπόρους.
Kαλή Xρονιά.
MAPKATOΣ-ΛAMNIΔHΣ
ΔIKHΓOPIKH ETAIPEIA AΘHNΩN
Yπεύθυνοι άρθρου: Δημήτρης Mαρκάτος, Γεωργία Aνανιάδου